Caz eğitimi almak, bu kavramın içinde yoğurulup kimlik kazanmak. Müzikal bir enstrümanı yetkin bir biçimde kullanabilmek. Akustik sınırlarını bilip üzerinde mutlak hakimiyet kurabilmek. Bu tür meziyetler elektronika için gerekli olmasalar da, caz ve elektronik müziğin birleştiği noktalarda –o ince sınırda- oldukça önem kazanıyorlar. Özgürlük, teknik ve insan aklının zirvesi olan cazın, teknolojik nimetlerle buluşturulduğu, dijital dünya ile flört ettirildiği projeler giderek artıyor.

Caz müzisyenleri özgürlüklerini arttırmak pahasına elektronik müzik icra etmeye veya kendi cazlarını elektronikleştirmeye başladılar. Bazıları azar azar yüzüyor, ufak kulaçlarla kıyıdan fazla uzaklaşmıyorken, bazıları ise kendilerini elektronika’nın serin sularına bırakıp fazla açılıyorlar. Sonunda eski bir caz davulcusunun minimal techno’cu olduğuna veya eski quartet üyesi bir kontrbasçının donwntempo/lounge müzikler ile gereğinden fazla haşır neşir oluşuna şahit oluyorsunuz.

İlk başta; “gelip geçici bir heves, nasıl olsa biter” diye düşünülse de, yıllar geçtikçe bir çok caz müzisyeni tamamen elektronik müziğe doğru ivmelendi. Sasu Ripatti (Luomo ve ya Vladislav Delay olarak tanıyoruz), Dzihan&Kamien, Phill Parnell, JohannesEnders ve daha pek çoğu artık sadece elektronika ile ilgileniyor. Daha muhafazakar olanlar ise, EST(Esbjörn Svensson Trio) veya Nils Peter Molvaer gibi elektronik ve teknolojik nimetleri kendi cazlarının içinde yedirip öğütüyorlar. Bazen akustik bir enstrüman’dan özel ekipman yardımıyla dijital sesler çıkarıyor, bazense bir TT’ile birlikte cazlarını icra ediyorlar. Cazın kurallarına göre oynamaktansa elektronik mızıkçılık yapmayı seçiyorlar.

Denver’daki Lamount School Of Music’de artık cazcılara özel elektronik enstrüman ve ekipman dersleri veriliyor. Benzer müfredat ve örnekler dünya üzerinde pek çok eğitim kurumunda hızla kabul görmeye devam ediyor. Elektronik oyuncakların teknolojik albenisine kapılan binlerce caz öğrencisi ve müzisyense, elektronika denizinin derinliklerine yol alıyor. Seslerin sınırlarını aşıp, onları notalara dökmeye, olamayacak şeyleri oldurmaya çalışıyor.

Doğaçlamanın ve kavramsallığın sonsuzlukta erimesi olan cazı bir kenara itip, elektronik müziğin sınırsızlığını, varoluşa karşı gelişini yeğliyorlar.

“Caz mı giderek elektronikleşiyor? Yoksa elektronika mı caz oluyor?” sorusu giderek daha yoğun bir biçimde tartışıla dursun, elektronika ile ilgilenen caz müzisyenleri ortaya koydukları ürünler ve ilerici eserlerle hemen göze çarpıyorlar. Elektronika’cı ex-cazcılar, elektronik müziğin en parlak ve güncel örneklerini vermeye, geleceğin standartlarını şimdiden koymaya başladılar bile. Farkında olmasalar da üstlendikleri bu misyonerlik, aldıkları caz eğitiminin onlara kazandırdığı erdemlerin ve meziyetlerin bir sonucu.

İster elektronikleşsin, ister rocklaşsın, isterse asiditesi arttırılsın, caz hep cazdır ve asla tam olarak değişmez, parçalara bölünemez. Elektronika ise caz’ın farklı bir boyutta benzer prensiplerle icra edilmesinden ibarettir. Doğaçlamanın, teknolojinin ve insan aklının caz’da olduğu gibi notalara, seslere dökülmesidir.
- Peki Nereye kadar ve ne kadar özgürlük? 
- Gittiği yere, en sona, sonsuza kadar…


Christopher Çolak
2003